Ως παχυσαρκία ορίζεται η υπερβολική συσσώρευση λίπους, με αποτέλεσμα την αύξηση του σωματικού βάρους.

Οι μηχανισμοί με τους οποίους επιδρά αρνητικά η παχυσαρκία στο προσδόκιμο ζωής μας είναι πολλοί και διάφοροι. Περίπου 4.000.000 άνθρωποι πεθαίνουν πρόωρα κάθε χρόνο λόγω υπερβολικού λίπους στο σώμα τους. Εκτός από το θάνατο, κυρίως λόγω καρδιοπαθειών, ας δούμε και μερικές ακόμα παθήσεις στις οποίες επιδρά η παχυσαρκία:

• Καρκίνος: το υπερβάλλων λίπος αυξάνει τον κίνδυνο πολλών μορφών καρκίνου, όπως του οισοφάγου, του στομάχου, του εντέρου, του ήπατος, της χοληδόχου κύστεως, του παγκρέατος, των νεφρών, του μαστού, της μήτρας, των ωοθηκών, του εγκεφάλου, του θυρεοειδούς, του μυελού των οστών και του διηθητικού καρκίνου του πέους, μέσω της αύξησης της χρόνιας φλεγμονής, της αύξησης των οιστρογόνων αλλά και της αύξησης της ινσουλίνης (αυξητικός παράγοντας), λόγω αύξησης της ινσουλινοαντίστασης.
• Σακχαρώδης Διαβήτης: η παχυσαρκία είναι ο μοναδικός πιο σημαντικός παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη του Σακχαρώδους Διαβήτη Τύπου 2. Αυτό συμβαίνει γιατί, λόγω του λίπους, τα κύτταρα εμφανίζουν αντίσταση στην ινσουλίνη αλλά και γιατί μακροπρόθεσμα τα κύτταρα του παγκρέατος που παράγουν την ινσουλίνη καταρρέουν λόγω της υπερβολικής καταπόνησης.
• Υπέρταση: το σπλαχνικό λίπος πιέζει τους νεφρούς στην κυριολεξία και αυτό οδηγεί σε εξώθηση του νατρίου πίσω στην κυκλοφορία και άρα αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Επίσης, η καρδιά καταπονείται γιατί χρειάζεται να αντλήσει περισσότερο αίμα για να καλύψει τις ανάγκες όλων αυτών των κύτταρων.
• Χρόνια Νεφρική Ανεπάρκεια: Η υπερβολική πίεση που ασκείται στους ευαίσθητους νεφρούς μας, ως αποτέλεσμα της υπερδιήθησης, λόγω υπερβάλλοντος λίπους, τους καταστρέφουν σταδιακά. Δευτερογενώς, η υπέρταση και ο διαβήτης ως αποτέλεσμα της παχυσαρκίας, αυξάνουν το ρίσκο για καταστροφή των νεφρών.
• Λιπώδης διήθηση του ήπατος (μη αλκοολικής αιτιολογίας): Είναι η πιο συχνή πάθηση του ήπατος στον βιομηχανικό κόσμο μιας και το λίπος, εκτός από την κοιλιά και τους μηρούς, συγκεντρώνεται και ανάμεσα στα όργανα του σώματος (σπλαχνικό λίπος) προκαλώντας τη διήθηση, ίκτερο και τελικά κίρρωση στο ήπαρ.
• Μεταβολικό Σύνδρομο ή αλλιώς Σύνδρομο Χ ή σύνδρομο ινσουλινοαντίστασης είναι μια ομάδα μεταβολικών διαταραχών που περιλαμβάνουν την υπερινσουλιναιμία, την υπερτριγλυκεριδαιμία, τα μειωμένα επίπεδα HDL (High Density Lipoprotein) ως αποτέλεσμα της διαταραχής του μεταβολισμού των λιπιδίων, την υπέρταση αλλά και το αυξημένο λίπος στο άνω μέρος του κορμού και, κατά συνέπεια, τα αυξημένα επίπεδα λιπώδους ιστού στην περιοχή αυτή. Η ύπαρξη του Μεταβολικού Συνδρόμου είναι επιβαρυντικός παράγοντας για την εμφάνιση καρδιαγγειακών παθήσεων, διαβήτη και εγκεφαλικών επεισοδίων και οι βασικές αιτίες του είναι η παχυσαρκία και η καθιστική ζωή.
• Αρθρίτιδα: κυρίως μηχανικά είναι τα αίτια, λόγω του βάρους στις αρθρώσεις αλλά όχι μόνο. Η δυσλιπιδαιμία, που συχνά συνδέεται με την παχυσαρκία, οδηγεί σε περαιτέρω φλεγμονή στις αρθρώσεις, αλλά και σε στένωση λόγω αρτηριοσκλήρυνσης των οσφυϊκών αρτηριών, γεγονός που οδηγεί σε μείωση του οξυγόνου και των υπόλοιπων θρεπτικών συστατικών προς τους μεσοσπονδύλιους δίσκους και άρα έχουμε εκφυλισμό τους. Αυτό οδηγεί σε πόνο χαμηλά στη μέση, σε κήλες και ισχιαλγία.
• Εγκεφαλοπάθεια: βλάβη δηλαδή στον εγκέφαλο, λόγω οξειδωτικού στρες και φλεγμονής, που οδηγεί σε άνοια. Κατά 1/3 αυξάνουν οι πιθανότητες στους υπέρβαρους και κατά 90% στους παχύσαρκους. Η παχυσαρκία οδηγεί σε δυσλειτουργία των εκτελεστικών λειτουργιών του εγκεφάλου όπως η μνήμη, η λήψη αποφάσεων, η οργάνωση, η γνωσιακή ευελιξία και η ευφράδεια λόγου. Τέλος, οδηγεί σε Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια λόγω της αρτηριοσκλήρυνσης στα αγγεία του εγκεφάλου.
• Χολολιθίαση: Ενώ κατά 80-90% οι λίθοι στη χολή είναι κυρίως κρυσταλλοποιημένη χοληστερόλη, φαίνεται πως και η παχυσαρκία η ίδια είναι παράγοντας κινδύνου για πέτρες στη χολή, αλλά και η γρήγορη απώλεια βάρους. Η αύξηση της κατανάλωσης φυτικών ινών προλαμβάνει τη δημιουργία λίθων κατά την γρήγορη απώλεια βάρους αλλά και μειώνει τη λάσπη στη χολή.
• Γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση: Η πίεση στην κοιλιακή χώρα λόγω του πάχους, ωθεί τα υγρά από το στομάχι προς τα επάνω, δημιουργώντας αίσθημα καύσου και φλεγμονή στον οισοφάγο.
• Υπογονιμότητα: Οι έρευνες δείχνουν ότι η απώλεια βάρους βελτιώνει τη γονιμότητα στις μέχρι τότε υπογόνιμες γυναίκες και αντίστοιχα το ίδιο συμβαίνει και στους άνδρες, η γονιμότητα των οποίων βάλλεται από την αύξηση των οιστρογόνων και τη μείωση της τεστοστερόνης λόγω υπερβολικού λίπους αλλά και την απόκρυψη του πέους, το οποίο «απορροφάται» από το λίπος στην ηβική περιοχή.
• Προβλήματα στην εγκυμοσύνη: Τα δύο πιο κοινά προβλήματα που μπορεί να προκύψουν στην παχύσαρκη έγκυο γυναίκα είναι ο Διαβήτης Κύησης, και η Προεκλαμψία ως συνέπεια της αυξημένης αρτηριακής πίεσης. Προβλήματα υγείας, προωρότητας και ενδομήτριου θανάτου αντιμετωπίζουν τα έμβρυα αλλά και μελλοντικό αυξημένο κίνδυνο παχυσαρκίας και διαβήτη.
• Αυτοάνοσα: Εκτός από τον καρκίνο όπου η απώλεια βάρους φαίνεται να επηρεάζει την ανοσολογική απόκριση ενάντια στους όγκους, το ίδιο φαίνεται να συμβαίνει και στην Πολλαπλή Σκλήρυνση. Η παχυσαρκία, ως φλεγμονώδης κατάσταση, ενεργοποιεί συνεχώς το ανοσοποιητικό το οποίο φαίνεται να καταπονείται σε βάθος χρόνου και να μην μπορεί να ανταποκριθεί σε άλλες βακτηριακές ή ιικές προσβολές όπως ο covid 19.
• Άπνοια ύπνου: Το υπερβολικό λίπος στο λαιμό μικραίνει τον αεραγωγό οδηγώντας σε δυσκολία στην αναπνοή ή και ροχαλητό. Ακόμη προκαλεί φλεγμονή στην περιοχή.

⁎ Τι μπορούμε να κάνουμε προκειμένου να προλάβουμε και να αποτρέψουμε την εμφάνιση και την εξέλιξη όλων αυτών των δυσμενών συνεπειών της αύξησης του λίπους στο σώμα μας;

⁎ Πώς μπορούμε να επιστρέψουμε σε ένα υγιές Δείκτη Μάζας Σώματος (ΒΜΙ);

⁎ Ποια είναι όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά της διατροφής, όπως το να είναι αποτελεσματική και συνάμα να μην ενέχει κινδύνους για την υγεία μας, που την κάνει ιδανική; 

⁎ Ποιος είναι ο ρόλος της άσκησης και ποια η αποτελεσματικότητα διαφόρων ειδών άσκησης και τεχνικών στην απώλεια βάρους;

⁎ Ποιοι άλλοι παράγοντες σχετικοί με τον τρόπο ζωής βοηθούν και δεν υπονομεύουν την απώλεια βάρους;

⁎ Τι ρόλο παίζει το οικογενειακό περιβάλλον και η μορφή και δομή της κοινωνίας στην προσπάθεια αυτή; 

Πολλά τα ερωτήματα.. ωστόσο ας ξεκινήσουμε από κάπου!

Να μερικές απλές και εύκολα εφαρμόσιμες συμβουλές που μπορούν να μας βοηθήσουν:

• Αυξάνουμε την κατανάλωση φρούτων και λαχανικών. Έτσι, έχουμε μεγάλα σε όγκο (νερό) γεύματα, χορταστικά και πλούσια σε θρεπτικά συστατικά που βοηθούν με την αντιφλεγμονώδη δράση τους.
• Αυξάνουμε την κατανάλωση οσπρίων και δημητριακών ολικής άλεσης και άρα σύνθετων υδατανθράκων αργής καύσης που δεν επιτρέπουν μεγάλες διακυμάνσεις της γλυκόζης στο αίμα και άρα μας γλιτώνουν από επιπλέον κατανάλωση φαγητού. Επίσης, οι φυτικές ίνες τους τρέφουν το μικροβίωμά μας και άρα ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα και μειώνουν τις λιγούρες.
• Εξαλείφουμε τη ζάχαρη και όλα τα επεξεργασμένα γλυκαντικά από τη διατροφή μας, μειώνοντας τις προσλαμβάνουσες θερμίδες, τον εθισμό αλλά και το μέγεθος της φλεγμονής.
• Βάζουμε την κίνηση στη ζωή μας, όχι απαραίτητα με κάποια μορφή άσκησης, γεγονός που θα ήταν το ιδανικό, αλλά έστω χρησιμοποιώντας το περπάτημα αντί το αυτοκίνητο ή κάνοντας κάποιο χόμπι ή ακόμα και τις δουλειές του σπιτιού ή παιχνίδια με τα παιδιά και τα ζωάκια μας.
• Τέλος, κοιμόμαστε αρκετά, βρίσκουμε τρόπους να διαχειριζόμαστε το άγχος και δημιουργούμε ένα υποστηρικτικό κοινωνικό περιβάλλον γύρω μας.